Cleanroom คืออะไร?

Cleanroom คืออะไร?
Cleanroom หรือห้องสะอาด เป็นพื้นที่ที่ออกแบบมาเพื่อควบคุมปริมาณอนุภาคในอากาศ ระดับความสะอาดภายใน Cleanroom มีการควบคุมอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันไม่ให้ฝุ่นละออง เชื้อโรค และสารปนเปื้อนต่าง ๆ ส่งผลกระทบต่อกระบวนการผลิตหรือการวิจัย

ประเภทของ Cleanroom
การจัดประเภทของ Cleanroom โดยทั่วไปแบ่งตามระดับความสะอาดของอากาศ ซึ่งมาตรฐานที่ใช้กันมากที่สุดคือ ISO 14644-1 โดยระดับความสะอาดแบ่งตามจำนวนอนุภาคในอากาศ ดังนี้:

Class 1 (ISO 1)

•  รายละเอียด: ระดับความสะอาดสูงสุด

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.1 ไมครอน ต้องไม่เกิน 10 อนุภาคต่อลูกบาศก์เมตร

• การใช้งาน: การผลิตไมโครอิเล็กทรอนิกส์ และเซมิคอนดักเตอร์ที่ต้องการความแม่นยำสูงสุด

Class 10 (ISO 2)

• รายละเอียด: ระดับความสะอาดสูง

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.1 ไมครอน ต้องไม่เกิน 100 อนุภาคต่อลูกบาศก์เมตร

• การใช้งาน: การผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ที่มีความละเอียด

Class 100 (ISO 5)

• รายละเอียด: ระดับความสะอาดสูง

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน ต้องไม่เกิน 100 อนุภาคต่อลูกบาศก์ฟุต

• การใช้งาน: การผลิตยาและอุปกรณ์ทางการแพทย์

Class 1,000 (ISO 6)

• รายละเอียด: ระดับความสะอาดปานกลาง

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน ต้องไม่เกิน 1,000 อนุภาคต่อลูกบาศก์ฟุต

• การใช้งาน: การประกอบอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และห้องปฏิบัติการวิจัย

Class 10,000 (ISO 7)

• รายละเอียด: ระดับความสะอาดทั่วไป

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน ต้องไม่เกิน 10,000 อนุภาคต่อลูกบาศก์ฟุต

• การใช้งาน: การผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ขนาดใหญ่

Class 100,000 (ISO 8)

• รายละเอียด: ระดับความสะอาดพื้นฐาน

• อนุภาค: อนุภาคขนาด 0.5 ไมครอน ต้องไม่เกิน 100,000 อนุภาคต่อลูกบาศก์ฟุต

• การใช้งาน: กระบวนการผลิตทั่วไปที่ต้องการความสะอาดพื้นฐาน

การใช้งานของ Cleanroom

1. อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์:

• การผลิตเซมิคอนดักเตอร์: การผลิตชิปและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่ต้องการความแม่นยำสูง จำเป็นต้องใช้ Cleanroom ระดับ Class 1 หรือ Class 10

• การประกอบอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์: เช่น สมาร์ทโฟนและคอมพิวเตอร์ จำเป็นต้องใช้ Cleanroom ระดับ Class 100 ถึง Class 10,000

2. การผลิตยาและอุปกรณ์ทางการแพทย์:

• การผลิตยาและวัคซีน: การป้องกันการปนเปื้อนเป็นสิ่งสำคัญมากในกระบวนการผลิตยา ซึ่งใช้ Cleanroom ระดับ Class 100 ถึง Class 1,000
• การผลิตอุปกรณ์ทางการแพทย์: เช่น เข็มฉีดยา ถุงมือ ทางเดินหายใจ ต้องใช้ Cleanroom เพื่อป้องกันการปนเปื้อนจากเชื้อโรคและฝุ่น
  

3. การวิจัยทางวิทยาศาสตร์:

• ห้องปฏิบัติการวิจัยทางชีวภาพ: ต้องการความสะอาดเพื่อให้ผลการทดลองมีความแม่นยำ ใช้ Cleanroom ระดับ Class 100 ถึง Class 10,000

• ห้องปฏิบัติการเคมีและฟิสิกส์: การทดลองที่ต้องการสภาพแวดล้อมที่ควบคุมอย่างเข้มงวด

4. อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม:

• การผลิตและบรรจุภัณฑ์อาหาร: ป้องกันการปนเปื้อนจากฝุ่นและเชื้อโรคที่อาจส่งผลต่อความปลอดภัยและคุณภาพของผลิตภัณฑ์ ใช้ Cleanroom ระดับ Class 10,000 ถึง Class 100,000

5. การผลิตเครื่องสำอาง:

• การผลิตและบรรจุภัณฑ์เครื่องสำอาง: ป้องกันการปนเปื้อนที่อาจทำให้เกิดปัญหาผิวหนัง ใช้ Cleanroom ระดับ Class 1,000 ถึง Class 10,000

6. อุตสาหกรรมยานยนต์:

• การผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ที่ต้องการความแม่นยำสูง: เช่น เซ็นเซอร์และระบบอิเล็กทรอนิกส์ ใช้ Cleanroom ระดับ Class 1,000 ถึง Class 10,000

การออกแบบและการก่อสร้าง Cleanroom
การออกแบบและการก่อสร้าง Cleanroom ต้องคำนึงถึงหลายปัจจัย เพื่อให้สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพ:
1. วัสดุที่ใช้ในการก่อสร้าง:

• ผนังและเพดาน: ต้องใช้วัสดุที่ไม่ก่อให้เกิดฝุ่นและทำความสะอาดได้ง่าย เช่น แผ่นเหล็กเคลือบ ผนังพลาสติก
• พื้น: ต้องใช้วัสดุที่เรียบเนียนและทนต่อสารเคมี เช่น พื้นไวนิลหรือพื้นอีพ็อกซี่       

2. ระบบกรองอากาศ (HVAC):

• การติดตั้งระบบกรองอากาศที่มีประสิทธิภาพสูง เช่น HEPA และ ULPA Filters
• ระบบระบายอากาศและการควบคุมความดันอากาศเพื่อป้องกันการปนเปื้อน

3. การควบคุมความดันอากาศ:

• ความดันบวก: ใช้ใน Cleanroom เพื่อป้องกันอากาศภายนอกที่ปนเปื้อนเข้าสู่ภายใน

• ความดันลบ: ใช้ในห้องปฏิบัติการที่มีการใช้สารเคมีหรือเชื้อโรค

4. การควบคุมอุณหภูมิและความชื้น:

• การติดตั้งระบบ HVAC เพื่อรักษาอุณหภูมิและความชื้นในระดับที่เหมาะสม

5. การออกแบบการไหลเวียนของอากาศ:

• การไหลเวียนของอากาศแบบลามินาร์หรือไหลตรง เพื่อป้องกันการก่อตัวของกระแสอากาศปั่นป่วน

การบำรุงรักษาและการตรวจสอบ Cleanroom
การบำรุงรักษาและการตรวจสอบ Cleanroom เป็นสิ่งที่ต้องทำอย่างสม่ำเสมอเพื่อรักษาความสะอาดและประสิทธิภาพในการใช้งาน:

1. การทำความสะอาด:

• ทำความสะอาดพื้น ผนัง เพดาน และอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอ

• การใช้สารทำความสะอาดที่เหมาะสมและไม่มีผลกระทบต่อวัสดุและระบบกรองอากาศ

 

2. การบำรุงรักษาระบบกรองอากาศ:

• ตรวจสอบและเปลี่ยนไส้กรองอากาศตามระยะเวลาที่กำหนด

• การตรวจสอบการทำงานของระบบ HVAC และระบบระบายอากาศ

3. การตรวจสอบคุณภาพอากาศ:

• การนับอนุภาคในอากาศเพื่อตรวจสอบระดับความสะอาด

• การตรวจวัดความดันอากาศ อุณหภูมิ และความชื้น

4. การตรวจสอบและประเมินผล:

• การตรวจสอบและบันทึกข้อมูลการทำงานของ Cleanroom อย่างสม่ำเสมอ

• การปรับปรุงระบบและการทำงานเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการควบคุมสภาพแวดล้อม